XVIII. Yüzyılda Bir Enderun-ı Hümayun Ağası Kahvecibaşı Nakşî Mustafa Ağa: Muhallefatı ve Vakfiyesi

Abstract

Bu makale Sultan I. Mahmud, III. Osman ve III. Mustafa dönemlerinde Enderun-ı Hümayun’da görevli ağalardan Nakşî Mustafa Ağa’nın vefatı sonrası geride kalan mallarını ve kurduğu mütevazi vakfı incelemektedir. Nakşî Mustafa Ağa’nın Kastamonu’da başlayıp Topkapı Sarayı’na uzanan hayatı, gayretli kişiliği ve şahsi kabiliyetleriyle şekillenmiş; özellikle Sultan III. Mustafa’yla kurduğu yakın ilişki, ona sarayda etkili bir konum kazandırmıştır. Bu sayede III. Mustafa’nın cülûsuyla beraber Has Oda’ya nakledilerek kahvecibaşı olarak görevlendirilmiş; ayrıca tebdil müessesesinin önde gelen memurlarından biri haline gelerek III. Mustafa’yla tebdil-i kıyafet gezilere çıkmıştır. Padişah adına dışarıdan çeşitli satım alımlar da yapan Mustafa Ağa, saraydaki gelişmeleri ve padişahın faaliyetlerini aktardığı bir de vakayiname kaleme almıştır. Vefatı sonrası geride kalan malları, Enderun-ı Hümayun’daki odasında mevcut eşyaları başta olmak üzere toplanarak muhallefatı oluşturulmuş, ardından tertip edilen mezatla bunların büyük bir bölümü satılmıştır. Eşyalarının önemli bir kısmını kıyafetleri teşkil ederken, yine bol miktardaki ev eşyaları, tütün için aletleri, yazı takımları ve kıymetli binit takımları Ağa’nın öne çıkan eşyaları arasındaydı. Bir lihye-i şerif, birer gümüş kadem-i şerif ile nakit altı yüz kuruştan müteşekkil vakfını ise bir zamanlar kendisinin de mensubu bulunduğu Kiler Odası’na vakfetmiştir. Mevcut çalışma, kazandığı etkili konuma rağmen dönem anlatısı içerisinde kendisine pek yer bulamayan Nakşî Mustafa Ağa’nın varlığını, birincil kaynaklar yoluyla daha görünür kılmayı amaçlamaktadır.