ESKİ UYGURCA CHENG WEISHI LUN TEFSİRİNE İLİŞKİN FRAGMANLAR (6. VE 8. YAPRAKLAR)

Abstract

Eski Uygur edebiyatı temelde dinî metinlerin tercümesi ile meydana gelmiştir. Budizm,Manihaizm ve Hristiyanlık gibi dinlerin kutsal metinlerinin Eski Uygurcaya tercümeleri dönemindili, dini, söz varlığı ve Türkçe terim türetme faaliyetleri gibi birçok meseleye ışık tutmaktadır. Buçalışmanın konusunu oluşturan metin Budizmin Mahāyāna ekolünün Yogācāra sistemi temelindegelişen Faxiang (法相宗) ekolüne aittir. Mahāyāna ekolünün Mādhyamaka ile birlikte iki felsefisisteminden birisini oluşturan Yogācāra; Asaṅga ve Vasubandhu tarafından sistemli bir hâlegetirilmiş ve geliştirilmiştir. Yogācāra ekolüne eserleriyle büyük katkı sağlamış olan Vasubandhu’nunkaleme aldığı Triṃśikā-vijñaptimātratā adlı eseri ise Faxiang ekolünün kurucusu Xuanzang’ın (玄奘) tam bir tercüme olmayan ancak hem Triṃśikā ve hem de onun üzerine yazılan on mensur tefsirdenhareketle kaleme aldığı Cheng weishi lun (成唯識論) ‘Salt Bilinç Teorisi Üzerine Söylem’ adlı eserinekaynaklık etmiştir. Bugün Berlin Turfan Koleksiyonu’nda derleme türünden bir yazmanın 21.bölümünün 6. ve 8. yaprağını oluşturan Mainz 2 (T I D) ve U 1374a (T I D 1) arşiv numaralıfragmanlar da Xuanzang’ın Cheng weishi lun adlı eserinin bir tefsirinin Eski Uygurcayatercümesinden parçaları oluşturmaktadır. Bu çalışma evvela Cheng weishi lun ve Faxiang ekolünekadarki Budizm hakkında bir girişle başlayacak ve sonrasında bahsi geçen fragmanların yazı çevirimi,harf çevirimi, tercümesi, metne ilişkin notları ve sözlüğü ile analitik dizini sunulacaktır.