Nûh B. Mustafa Konevî, Mecmûa-i Gazeliyyât: İnceleme-Metin-İndeks

Abstract

Klasik Türk edebiyatının önemli kaynaklarından olan şiir mecmuaları ihtiva ettiği muhtelif edebî ürünlerle edebiyat tarihimizin zenginleşmesine katkı sağlar. Şiir mecmuaları, kültür ve edebiyat tarihi için kaynak olma özelliğinin yanısıra edebiyat tarihimizin aydınlatılmasına da hizmet eder. Mecmualar, içerdikleri edebî ürünlerle kendi dönemlerinin kültürel rengini ve zevkini de yansıtabilmektedir. Biyografik eserlerde adı geçmeyen şairlere ait edebi ürünleri içeren mecmualar edebiyat tarihimiz için belge niteliğindedir. Şiir mecmualarında pek çok meşhur şairin muhtelif şiirlerini görebildiğimiz gibi, bir divan tertip etmemiş ya da şiirleri başka kaynaklarda bulunmayan pek çok şairin şiirlerine de ulaşmak mümkün olabilmektedir. Bu projenin konusu Nuh b. Mustafa Konevî tarafından tertip edilen ve çoğu 16. yüzyıl Osmanlı toplumunda yaşamış şairlerin şiirlerini içeren bir mecmuadır. Mecmuanın içeriği ağırlıklı olarak gazel nazım şekliyle seçilmiş şiirlerden olur. Katalog kaydında adı "Mecmûa-i Gazelliyyat" olarak geçen ve muhtelif yapraklarında 16 adet minyatür bulunan mecmuanın I. Ahmed (Bahtî)’e takdim edildiği kanaatindeyiz. Nuh b. Mustafa Konevî adına kayıtlı olan ve şu ana kadar tek nüshasını tespit edebildiğimiz mecmua British Library Or. 4129’dadır. Mecmualara yönelik akademik çalışmalar, bu eserlerden elde edilen bilgilerin de kullanılmasıyla edebiyat tarihinin daha zengin bir içeriğe sahip olmasına ve detaylıca değerlendirilmesine katkı sağlayacak faaliyetlerdir. Tezkirelerde adına rastlanmayan birçok şair ve eserleriyle tanışmak, biyografileri bilinen ancak bazı edebi ürünlerinden haberdar olamadığımız şairlerin şiir örneklerini bu şiir mecmualarında görmek mümkün olabilmektedir. Nuh b. Mustafa Konevî tarafından tertip edilen ve şuan ulaşabildiğimiz tek yazma nüshası British Library Or. 4129’da bulunan şiir mecmuası, özellikle 16. Yüzyıl şairlerinin şiir örneklerini ihtiva etmesi bakımından önemlidir. Ayrıca mecmuanın minyatürlü olması ve Sultan I. Ahmed’e takdim edilmesi eserin sanat değeri ile padişahın şiir zevkine dair ipuçları vermesi bakımından dikkate değerdir. Bahse konu mecmua, özellikle 16. yüzyıl şairlerinin şiirlerini ihtiva ettiğinden bu yüzyılın şiir anlayışı ve zevki konusunda fikir sahibi olmaya katkı sunacaktır.

The poem collections (majmua), which are one of the important sources for the Classical Turkish Literature, contribute to the enrichment and also enlightenment of our literature history by providing us with various literary works. In addition, the majmuass with their various literary works reflect the cultural features and interests of their own time. The majmuas having literary works of poets who are unnamed in biographical works serve as documents for our literature history. While it is possible to see the poems of various wellknown poets, it is also possible to reach the poems of many poets whose works are not available in other sources or who did not organize diwan. The poem collection (majmua) in this study is organized by Nuh b. Mustafa Konevî and includes the poems of the poets who lived in the 16th century in the Ottoman society. The majmua is mainly comprised of poems in the form of ghazel. We are of the opinion that the majmua named as "Mecmûa-i Gazelliyyat" in the library catalogue and having 16 miniatures in different pages was presented to Ahmed I (Bahtî). The majmua is registered under the name of Nuh b. Mustafa Konevî and has only one copy in the British Libarary with the shelf mark of 4129. Academic studies on the poem collection (majmua) by using the information obtained, are the activities which will contribute to evaluate the literary history under favour of more data and perspective. In these poetry magazines, it is possible to get acquainted with the many poets who are not found in the collection of biographies (tezkire) and their works, and to see the various poems of the poets whose biographies are known but we are not informed about the literary works of them. The poetry magazine, which was organized by Nuh b. Mustafa Konevî and we can reach the only manuscprit of it in British Library Or. 4129, is important in terms that especially it comprises the examples of the poets from 16th century. Also, the magazine, comprised miniatures in it and to be presented to Sultan Ahmed I, is significant in terms that it gives clues about the artistic value of it and the poetry pleasure of the Sultan. The magazine that is mentioned, especially it comprises the poetries of the poems from 16th century, will contribute to have an idea about the pleasure and the consciousness of poetry of this century.