A Comparative Analysis on Sultan Abdülhamid II and William E. Gladstone

Abstract

As a four times Prime Minister William E. Gladstone was a cult figure in British political history so as Sultan Abdülhamid II who ruled the Ottoman Empire for 33 years. When Abdülhamid II came to the Ottoman throne on 7 September 1876, the uprisings in the Balkan provinces were at their peak. Gladstone had published his famous Turcophobic pamphlet entitled “Bulgarian Horrors and the Question of the East” only two days before. This was a turning point not only in British public opinion attitudes towards the Turkish government but also the intensity of the political antagonism between Gladstone and Sultan Abdülhamid II that affected their decisionmaking. Both politicians were in search of new policies in this politically charged atmosphere. For instance, Abdülhamid II’s strategy was Pan-Islamism in order to unite his Empire within a Muslim brotherhood while Gladstone asserted the essentiality of the Concert of European Christian Powers in Ottoman diplomacy since the Treaty of Berlin. Seen in this light, it would be essential for the scope of this research to draw parallels between the perceptions of two statesmen who basically determined the course of the Anglo-Ottoman relations. In addition to Hansard Parliamentary debates and British local newspapers, British foreign telegrams and correspondence will illuminate the aspects of this understanding.

İngiliz siyasi tarihinde dört dönem Başbakanlık yapmış William E. Gladstone kült bir figürken, Osmanlı İmparatorluğu’nu 33 yıl yöneten Sultan II. Abdülhamid de bir o kadar önemli bir isimdir. 7 Eylül 1876”da II. Abdülhamid tahta çıktığında, Balkan uluslarının ayaklanmaları artmış, Gladstone “Bulgar Dehşeti ve Doğu Sorunu” isimli Turkofobik kitapçığını iki gün öncesinde yayınlamıştı. Bu gelişme ile yalnızca Türk hükûmetine yönelik İngiliz kamuoyunun tutumlarında değişiklik olmamış ayni zamanda II. Abdülhamid ve Gladstone arasındaki düşmanlık da karar alma süreçlerinde etkili olmuştur. Her iki devlet adamı da siyasi yüklü atmosferde yeni politikalar arayışına girmiştir. Örneğin, II. Abdülhamid’in stratejisi Müslüman kardeşliği çerçevesinde Panislamizm ile imparatorluğunu birleştirmek iken, Gladstone Berlin Antlaşması’ndan bu yana savunduğu Hristiyan güçlerin oluşturduğu Avrupa Uyumu siyasetini benimsemiştir. Buradan hareketle, bu araştırmanın amacı Osmanlı-İngiliz ilişkilerinin seyrinin belirlenmesinde etkili olan iki devlet adamının anlayışları arasında paralellikler kurmaktır. Hansard Parlamento tartışmaları ve İngiliz yerel gazetelerine ek olarak, İngiliz telgraf ve yazışmaları bu anlayışın nedenlerini ortaya koyacaktır.