ÇAĞDAŞ TÜRK SERAMİK SANATINDA İNSAN YÜZÜ VE İFADE BİÇİMLERİ

Abstract

Anadolu, pek çok medeniyete ve uygarlığa ev sahipliği yapmış, dünya coğrafyasının zengin kültürel mirasa sahip topraklarında bulunmaktadır. Anadolu topraklarında seramik üretimi, Neolitik Dönem’den günümüze kap kacak, idoller vb. pek çok örneklerle varlığını sürdürmüştür. Selçuklu ve Osmanlı Dönemi sonrası İznik, Kütahya ve Çanakkale gibi merkezlerde geleneksel olarak devam eden seramik üretimi Cumhuriyetin ilanı ve sonrasında çağdaş seramik sanatı olarak gelişimine devam etmiştir. “Yüz”ümüz, kimliğimiz olarak düşündüğümüzde, iç dünyamızın dışavurumudur. Türkçe Sözlük’e göre “Başımızda yer alan alın, göz, burun, ağız, yanak ve çenenin üstünde bulunduğu yer; çehre, beniz, sima, surat, suret.” şeklinde tanımlanmaktadır. İnsanın geçmişten günümüze kadar en önemli konusu olan yüz, sanatın içinde pek çok esere konu olmuş, insan figürü ve yüzü tarihsel süreçte üretilen seramiklerde, çeşitli form ve yüzeylerde sıklıkla kullanılmıştır. Cumhuriyet’in ilanı, çağdaş Türk seramik sanatının oluşup gelişmesinde önemli bir rol oynamıştır. Bu dönem ve sonrasında, eserlerinde insan yüzü ve mimiklerini konu olarak ele almış seramik sanatçılarımız araştırılmıştır. Araştırma sonucunda, 1970’li yıllarda Füreya Koral, Nasip İyem, Sadi Diren, Ayfer Karamani, Erdinç Bakla, İlgi Adalan; sonrasındaki dönemde Tüzüm Kızılcan ve Güngör Güner; 1980’den günümüze kadarki zaman diliminde ise Sibel Sevim, Armağan Ulusoy, Deniz Onur Erman, Arzu Türk, Tevfik Karagözoğlu ve Orçun İlter’in, eserlerinde insan yüzü ve ifadelerini konu olarak ele aldıkları görülmüştür. Yapılan araştırmada, konu olarak insan yüz ve mimiklerini kullanan çağdaş Türk seramik sanatçılarının eserleri üzerinden, seramik sanatında yüz ve mimiklerin kullanımı ve ifade olanakları incelenmiştir. Bu sanatçıların eserlerindeki duygu durum ve temalarını ifade etme şekillerinde, insan yüzü ve mimiklerinin kullanım şekilleri üzerinde durulmuş, bu alanda çalışmak isteyen araştırmacılara kaynak oluşturmak hedeflenmiştir.