Küreselleşmenin tarımsal hammadde ihracatına etkisi: Türkiye örneği

Abstract

1980’lerle birlikte etkisi son derece hissedilen küreselleşme olgusu insan hayatını başta ekonomik olmak üzere, sosyolojik ve ekolojik olarak etkilemiştir. Doğu Bloğunun çökmesiyle bu süreç hızlanmış ve küreselleşme sürecinden etkilenmeyen ülke kalmamıştır. Küreselleşmenin etkisi en çok sanayi sektöründe hissedilse de dolaylı ve direkt olarak tarım sektörüne ve onun ticaretine de etkileri bulunmaktadır. Nitekim Sanayi Devrimi öncesi ve sonrasında da gelişmiş ülkeler değerli maden ticaretinin yanında kakao, baharat, şeker gibi değerli tarım ürünlerinin ticaretini de gerçekleştirmekteydi. Türkiye’de liberal politikalar her ne kadar DP hükümeti yıllarında Türk siyasetine girse de en çok aktif olduğu dönem 1980’li yıllarda, yani 24 Ocak Kararları ile Türkiye’de etkisini hissettirmiş ve Türk ekonomisi ile küresel liberal ekonominin uyum sağlayabilmesi için neoliberal politikalar uygulanmıştır. Bu dönemde vatandaşlar ekonomik, sosyal ve pek çok yönden neoliberal politikalardan etkilenmiştir. Türkiye’nin küreselleşmeden net olarak etkilendiği dönem de bu dönemdir. Sanayi, tarım ve hizmet sektörünün serbest bir şekilde dolaşabilme imkânı doğmuş ve sonuç olarak Türkiye dış pazara tamamen açılmıştır. Yapılan uluslararası anlaşmalar ticarete yön vermiş, farklı politikaların oluşmasına zemin hazırlamıştır. Bu tez çalışmasında küreselleşme olgusunun tarım sektörüne, özellikle tarımsal hammadde ihracatına etkileri incelenmiştir. İlk olarak küreselleşme kavramı ve daha sonra küreselleşmenin tarım sektörüne etkisi ele alınmıştır. Türkiye’deki liberal ve tarımsal dönüşümün ele alınmasının ardından, küreselleşmenin tarım sektörüne etkisini ve diğer faktörlerin tarım sektörüne etkisini ele alan literatür çalışmalarına yer verilmiştir. Tez çalışmasının son bölümünde ARDL sınır testi analizi kullanılarak farklı küreselleşme türleri ile Türkiye’nin tarımsal hammadde ihracatı arasındaki ilişki incelenmiştir.

The phenomenon of globalisation, the impact of which has been strongly felt since the 1980s, has affected human life primarily economically, sociologically and ecologically. With the collapse of the Eastern Bloc, this process accelerated and there is no country that is not affected by the globalisation process. Although the effect of globalisation is mostly felt in the industrial sector, it also has indirect and direct effects on the agricultural sector and its trade. As a matter of fact, before and after the Industrial Revolution, developed countries traded valuable agricultural products such as cocoa, spices and sugar as well as precious metals. In Turkey, although liberal policies entered Turkish politics during the DP government years, they were most active in the 1980s, that is, with the 24 January Decisions, and neoliberal policies were implemented in order to harmonise the Turkish economy with the global liberal economy. In this period, citizens were affected by neoliberal policies in economic, social and many other aspects. This is also the period when Turkey was clearly affected by globalisation. Industry, agriculture and service sectors were able to move freely and as a result, Turkey opened up to the foreign market completely. International agreements have shaped trade and paved the way for the formation of different policies. In this thesis, the effects of globalisation on the agricultural sector, especially the effects of globalisation on agricultural raw material exports are examined. Firstly, the concept of globalisation and then the effects of globalisation on the agricultural sector are discussed. After discussing the liberal and agricultural transformation in Turkey, literature studies on the impact of globalisation on the agricultural sector and the impact of other factors on the agricultural sector are included. ARDL bounds test analysis is used to examine the relationship between different types of globalisation in Turkey and Turkey's agricultural raw material trade. In the last part of the thesis, the relationship between different types of globalisation and Turkey's exports of agricultural raw materials is examined using ARDL bounds test analysis.