COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ (CBS) VE ANALİTİK HİYERARŞİ PROSESİ (AHP) YÖNTEMİ KULLANILARAK EZİNE ÇAYI HAVZASI’NIN (BOZKURT/KASTAMONU) HEYELAN DUYARLILIK ANALİZİ

Abstract

Türkiye toprakları fiziki coğrafya özellikleri (jeolojik, jeomorfolojik, klimatik, hidrolojik, bitki örtüsü ve toprak) ve beşerî etkenler nedeniyle sık rastlanılan bir doğal afet olan heyelan olaylarına müsait bölgelere sahiptir. Özellikle, Karadeniz Bölgesinde heyelanlar sıklıkla yaşanan doğal afetlerin başında gelmektedir. Son yıllarda ülkemizde heyelan afeti zararlarının en aza indirmek amacıyla farklı yöntemler kullanılarak havza bazında duyarlılık haritaları üretilmiştir. En sık ve popüler olarak kullanılan yöntemlerden biri Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP)’dir. Bu çalışmada Karadeniz Bölgesinin Batı Karadeniz Bölümünde yer alan Kastamonu ili, Bozkurt ilçesinde bulunan ve toplam alanı 375,5 km2’olan Ezine Çayı Havzası’nın heyelan duyarlılığı CBS tabanlı Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) yöntemiyle değerlendirilmiştir. Çalışmada çeşitli kurumlardan elde edilen farklı verilerden yararlanılmıştır. Heyelan duyarlılığı analizinde 12 parametre (yükselti, eğim, bakı, yağış, litoloji, eğrisellik, arazi kullanımı, toprak, NDVI, fay hatlarına mesafe, akarsulara mesafe ve yola mesafe) kullanılmıştır. Analiz sonucunda elde edilen bulgulara göre Ezine Çayı Havzası’nda heyelan oluşma potansiyeli %22,30’u yüksek ve %10,72’si çok yüksek olmak üzere toplamda alanın %33,02’lik kısmının heyelan duyarlılığına sahip olduğu tespit edilmiştir. Heyelan duyarlılığı daha çok eğim ve yükselti değerlerinin arttığı, bitki örtüsünün zayıf olduğu dağlık ve yamaç arazilerde görülmüştür. Elde edilen verileri ilgili mercilerle paylaşılması bölgede yapılacak planlama kararlarında heyelan riskini azaltabilir.

Turkey has regions that are prone to landslides due to its physical characteristics (geological, geomorphological, climatic, hydrological, vegetation and soil characteristics) as well as human factors. Especially in the Black Sea Region, landslides are among the most frequently occurring natural disasters. In recent years, susceptibility maps have been prepared to minimize landslide disaster damages and many methods have been used for this purpose. One of the most frequently and popularly used methods is the Analytical Hierarchy Process (AHP). In this study, the landslide susceptibility of the Ezine Stream Basin, which is located in the Bozkurt district of Kastamonu province in the Western Black Sea Part of the Black Sea Region and has a total area of 375.5 km2, was evaluated by the GIS-based Analytical Hierarchy Process method. Different data obtained from various institutions were used in the study. In the landslide susceptibility analysis, 12 parameters (elevation, slope, aspect, precipitation, lithology, curvature, land use, soil, NDVI, distance to fault lines, distance to streams and distance to roads) were used. According to the findings obtained as a result of the analysis, it was determined that 22.30% of the landslide potential in the Ezine Stream Basin is high and 10.72% is very high, and 33.02% of the total area has landslide susceptibility. Landslide susceptibility was observed more in mountainous and hilly areas where slope and elevation values increase and vegetation cover is weak. Sharing the obtained data with the relevant authorities can reduce the landslide risk in planning decisions to be made in the region.