Özel sağlık hizmetlerinde görev yapan çalışanların duygusal emek deneyimleri ve aşırı iş yükünün etkisi

Abstract

Duygusal emeğin çalışan bireyler için önemli bir stres etkeni olduğu bilinmektedir ve literatürde olumsuz sonuçlarla ilişkisi birçok araştırma tarafından doğrulanmıştır. Sağlık sektörü, duygusal emek olgusunun öne çıktığı sektörlerden biri olarak kabul edilmektedir. Ancak literatürde yer alan pek çok araştırmanın duygusal emeğin sonuçlarına odaklanırken, duygusal emeğin oluşumunda birer faktör olarak ele alınabilecek öncüllerine ilişkin çalışmaların sınırlılık arz ettiği; bu sınırlılığın özellikle sağlık hizmetleri alanında yer aldığını söylemek mümkündür. Bu literatür boşluğundan ilhamını alan bu çalışma, odak noktasını sağlık çalışanlarında duygusal emek olgusuna yoğunlaştırmış ve duygusal emeği sağlık alanında önemli bir faktör olarak öne çıkabilecek olan iş yükü ile birlikte ele almıştır. Araştırmada, sağlık çalışanlarının aşırı iş yükü, duygusal emek ve duygusal emek alt boyutları (yüzeysel rol yapma, derinden rol yapma ve samimi davranış) arasında ilişkilerin incelenmesi amaçlanmıştır. Ayrıca demografik ve mesleki özelliklerin bu değişkenler üzerindeki etkilerinin analiz edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçlara dönük olarak nicel araştırmada Likert esasına dayalı ölçekler çerçevesinde online (çevrimiçi) anket yöntemine dayalı olarak örnekleme yöntemleri içerisinden uygun örnekleme yoluyla birincil veri toplanmıştır. Özel sağlık alanında aktif olarak görev yapmakta olan sağlık çalışanlarına erişilmiş ve 391 katılımcının geçerli verilerine erişilmiştir. Elde edilen veriler, SPSS yazılımı kullanılarak analiz edilmiştir. Aşırı iş yükünün duygusal emek ve alt boyutları ile ilişkisine yönelik olarak korelasyon ve regresyon analizleri, demografik ve mesleki özelliklerin bu değişkenler bakımından anlamlı fark gösterip göstermediğini tespit etmek için parametrik fark analizleri yapılmıştır. İstatistiksel analizler sonucunda elde edilen bulgulara göre medeni durum, mesleki kıdem, çalışma şekli, meslek seçimi, birimde çalışma tercihi ve çalışma ortamından duyulan memnuniyet gibi değişkenler, katılımcıların iş yükü ve duygusal emek algılarında anlamlı farklılıklar göstermiştir. Korelasyon analizinden elde edilen bulgular aşırı iş yükünün, çalışanların duygusal emek kapsamında farklı davranış biçimlerini olumsuz etkilediğini göstermiştir. Aşırı iş yükü ile duygusal emek (r=-0,461, p=,000), yüzeysel rol yapma (r=-,410 p=,000), derinden rol yapma (r=-,381, p=,000) ve samimi davranış (r=-,390, p=,000) arasında negatif yönlü orta kuvvette anlamlı ilişkiler bulunduğu tespit edilmiştir. Sağlık çalışanlarının iş yükü arttıkça duygusal emek ve boyutlarında daha az eğilimli olabilecekleri anlaşılmıştır. Regresyon analizleri de aşırı iş yükünün çalışanların duygusal emek ve boyutları üzerinde negatif yönde etkili olduğunu ve orta düzeylerde açıklayabildiğini göstermiştir. Elde edilen bu bulgular, sağlık çalışanları açısından çalışma koşullarının iyileştirilmesi ve çalışan memnuniyetinin artırılması için iş yükü algısını azaltacak, duygusal destek sağlayacak politikaların ve uygulamaların önemine işaret etmektedir.

Emotional labor is known to be a significant source of stress for working individuals, and its association with negative outcomes has been confirmed by numerous studies in the literature. The healthcare sector is considered one of the industries where emotional labor is especially prominent. However, while many studies in the literature focus on the outcomes of emotional labor, it can be observed that there is a limited number of studies on its antecedents—factors that may contribute to the formation of emotional labor. This limitation is particularly evident in the field of healthcare services. Inspired by this gap in the literature, the present study focuses on the concept of emotional labor among healthcare workers, examining it alongside workload, which could be considered a significant factor in the healthcare field. The study aims to investigate the relationships among excessive workload, emotional labor, and its subdimensions (surface acting, deep acting, and genuine expression) in healthcare workers. Additionally, it seeks to analyze the effects of demographic and professional characteristics on these variables. For this purpose, a quantitative research design was implemented, and primary data were collected through an online survey method based on Likert scale measures, using a convenience sampling approach. The study accessed healthcare workers actively serving in the private healthcare sector, resulting in valid data from 391 participants. The obtained data were analyzed using SPSS software. Correlation and regression analyses were conducted to examine the relationships between excessive workload and emotional labor, including its subdimensions, and parametric difference analyses were applied to determine whether demographic and professional characteristics showed significant differences concerning these variables. According to the findings derived from statistical analyses, variables such as gender, marital status, professional seniority, type of work, career choice, unit preference, and satisfaction with the work environment showed significant differences in participants’ perceptions of workload and emotional labor. The results from the correlation analysis indicated that excessive workload negatively impacts different types of behavior within the scope of employees’ emotional labor. Significant negative and moderate correlations were found between excessive workload and emotional labor (r=-0.461, p=0.000), surface acting (r=-0.410, p=0.000), deep acting (r=-0.381, p=0.000), and genuine expression (r=-0.390, p=0.000). It was understood that as healthcare workers’ workload increases, they may be less inclined towards engaging in emotional labor and its dimensions. Regression analyses also showed that excessive workload negatively affects employees’ emotional labor and its dimensions and that it moderately explains these effects. These findings underscore the importance of policies and practices aimed at reducing workload perceptions and providing emotional support to improve working conditions and increase employee satisfaction in healthcare settings