Dinden Mücerret Bir Tesellinin İmkânı Üzerine: Îliyyâ Ebû Mâdî’nin Felsefetü’l-Hayât Kasidesi

Abstract

Osmanlı Devleti’nin dağılma sürecine girdiği 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Lübnan, Suriye, Filistin ve Ürdün’den pek çok insan sosyopolitik nedenlerle Amerika’ya göç etmiştir. Kendilerini bir anda bambaşka bir dünyada bulan bu göçmenler arasında edebî yetkinliğe sahip olan yazarlar bir araya gelmiş ve dernekler kurmuşlardır. İleride “Mehcer Edebiyatı” olarak tanımlanacak bu entelektüel kesimin sundukları edebî ürünler, biçime ve muhtevaya getirdikleri açılımlarıyla edebiyat araştırmalarına konu olmaktadır. Bu çalışmada, Mehcer edebiyatının öne çıkan isimlerinden olan Îliyyâ Ebû Mâdî’nin iyimserlik üzerine inşâd ettiği bir şiiri incelenmiştir. Şair şiirinde hayata olumlu bakabilmenin ilke ve gerekçelerini savunmaktadır. Ölüm gibi kaçınılmaz bir gerçeğe dahi şairin iyimser bakmaya çalıştığı fakat bunu yaparken dinî referanslara atıfta bulunmadığı dikkatimizi çekmiştir. Şiirin tümüne bakıldığında, ölüm başta olmak üzere türlü musibetler karşısında insanın hayatta ihtiyaç duyduğu gerçek teselli ve dayanak noktasının dinden soyutlanmış bir bakış açısıyla elde edilebileceği iddiası anlaşılmaktadır. Zira şair yeniden diriliş, cennet, tevekkül, sevap gibi dinî kavramları kullanmaksızın zorluklara göğüs germeyi ve ölümden korkmamayı tavsiye etmektedir. Çalışmada böyle bir iyimserlik ve tesellinin imkânı mezkûr şiir üzerinden tartışılmıştır.