Çalışanların çevre uygulamalarına algısı: Bir kamu kurumu örneği

Abstract

Sürdürülebilirlik kavramı, doğal kaynak tüketimi ve çevresel kirliliğin azaltılmasını hedefleyen; insan davranışlarına sorumluluk yükleyen bir felsefeye dayanmaktadır. Doğanın korunması yalnızca kaynak yönetimini değil, diğer canlıların yaşam hakkını da gözeten sürdürülebilir bir davranış biçimini gerekli kılmaktadır. 21. yüzyılda çevresel yönetim politikaları kurumsallaşmış; Birleşmiş Milletler’in Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri doğrultusunda kamu ve özel sektörde çevreye duyarlı uygulamalar teşvik edilmiştir. Bireysel düzeyde bu sürece katkı sağlayan kavramlardan biri “Çevresel Örgütsel Vatandaşlık Davranışı’’dır. Çalışanların gönüllülük esasına dayalı çevreci tutum ve davranışları, kurumların çevresel performansına olumlu katkılar sunmaktadır. Ancak bireylerin kişisel çevre bilinci düzeyleri, bu gönüllü davranışların sergilenmesinde belirleyici rol oynayabilmektedir. Bu çalışmanın amacı, sürdürülebilirlik yaklaşımı çerçevesinde kamu kurumlarında çalışan bireylerin tüketici olarak çevre bilinci düzeyleri ile örgütsel çevreci vatandaşlık davranışlarını ölçmek; Bursa Adliyesi örneğinde çalışanların çevresel sorunlara yönelik bireysel tutumlar ve bu tutumların örgütsel çevreci vatandaşlık düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemek, ayrıca demografik değişkenlerle bu tutum ve davranışlar arasındaki farklılıkları belirlemek amacıyla oluşturulan hipotezleri analiz etmektir. Araştırma, Bursa Adliyesi’nde görev yapan 350 gönüllü çalışanın katılımıyla yürütülmüştür. Veri toplamak amacıyla Tüketici Çevre Bilinci Ölçeği ile Çevresel Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği kullanılmıştır. Çalışmada Doğrulayıcı Faktör Analizi, T testleri ve Korelasyon analizleri yapılmıştır. Faktör Analizi sonucunda Tüketici Çevre Bilinci Ölçeğinde 4 boyut, Çevresel Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeğinde, asıl testten farklı olarak “Kendine ve İş Arkadaşına Yönelik” ile “Örgüte Yönelik” olmak üzere 2 boyut elde edilmiştir. Fark analiz testlerinde genel olarak istatistiki farklar gözlemlenmez iken kadın katılımcılar lehine Tüketici Çevre Bilinci Ölçeğinde istatistiki farklılık olduğu tespit edilmiştir. T testi sonucunda yaş ve deneyim değişkenlerinde Çevresel Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ölçeğinde istatistiki farklılık tespit edilmiştir. Korelasyon analizinde ölçek boyutları arasında genel olarak orta düzeyde pozitif yönlü ilişkiler tespit edilmiştir. Çevre bilinci arttıkça çevreci örgütsel davranışların da arttığı görülmüştür.The concept of sustainability is based on a philosophy that aims to reduce natural resource consumption and environmental pollution and places responsibility on human behavior. Protecting nature requires not only resource management but also sustainable behavior that respects the right to life of other living beings. In the 21st century, environmental management policies have become institutionalized, and environmentally responsible practices have been encouraged in the public and private sectors in line with the United Nations' Sustainable Development Goals. One of the concepts contributing to this process at the individual level is "Environmental Organizational Citizenship Behavior." Employees' voluntary environmental attitudes and behaviors contribute positively to organizations' environmental performance. However, individuals' personal environmental awareness can play a decisive role in demonstrating these voluntary behaviors. The aim of this study is to measure the environmental awareness levels of individuals working in public institutions as consumers and their organizational environmental citizenship behaviors within the framework of the sustainability approach; to examine the relationship between individual attitudes of employees towards environmental problems in the example of Bursa Courthouse and the organizational environmental citizenship levels of these attitudes, and to analyze the hypotheses created to determine the differences between these attitudes and behaviors with demographic variables. The research was conducted with the participation of 350 volunteer employees working at the Bursa Courthouse. The Consumer Environmental Awareness Scale and the Environmental Organizational Citizenship Behavior Scale were used to collect data. Confirmatory Factor Analysis, T-tests, and Correlation analyses were conducted in the study. As a result of the factor analysis, four dimensions were obtained in the Consumer Environmental Awareness Scale, and two dimensions were obtained in the Environmental Organizational Citizenship Behavior Scale, unlike the main test: "Towards Oneself and Colleagues" and "Towards the Organization." While no statistical differences were generally observed in the variance analysis tests, a statistical difference was found in favor of female participants in the Consumer Environmental Awareness Scale. The t-test revealed statistical differences in the Environmental Organizational Citizenship Behavior Scale for age and experience. Correlation analysis revealed generally moderate positive relationships between the scale dimensions. It was observed that as environmental awareness increased, environmental organizational behavior also increased.