Kelam İlminin Yöntemi

Abstract

Bir kültürde farklı düşüncelerin ortaya çıkması ihtilafın (fikrî ayrım) varlığı ile mümkündür. İlk kelamî tartışmalar da İslam cemiyeti içerisinde yaşanan hayat tarzı ve siyasî olayların meydana getirdiği ihtilaf nedeniyle oluşmuştur. Zira düşünce tarihinde insanlar, öncelikle bir olgu üzerinde fikirler beyan etmeye, bir bilgi türünü veya bir söz sanatını uygulamaya, bir dilin kurallarını tesis etmeden önce konuşmaya başlarlar, daha sonra da tanımlama ve sınıflama yoluyla isimlendirme ve kanunlaştırma aşamasına geçerler. Kelamın, kelam ilmi olmasında da buna benzer bir durum söz konusudur. İlk olarak insanlar, içinde bulundukları durumlar hakkında konuşmaya ve tartışmaya başlamış kelam ilminin ıstılahları ise uzun bir zaman sonra oluşmuştur.2 Kelamî konuların belirginleşmesiyle birlikte bir ekolün belirli bir metot ekseninde konuşması/tartışması da bilimsel bir seviyede seyretmiştir. Daha doğrusu söz konusu mesele, tanımlama, sınıflama ve gruplama imkânı kazanmıştır. İkinci olarak da Yunan felsefesinin ve ilimlerinin tercüme edilmesi neticesinde felsefecilerin görüşlerinin tanınması ve kelamcıların teolojik söylemlerinin olgunlaşması dönemidir.