Adnan Menderes'in Atatürkçülük anlayışı

Abstract

Bu tez çalışması, 1950-1960 yılları arasında Başvekil Adnan Menderes’in Atatürkçülük anlayışını; ilkelere yönelik tutumları, uygulamaları ve söylemleri doğrultusunda, Atatürk ilke ve inkılaplarıyla karşılaştırmalı bir bakış açısıyla incelemektedir. Tezin amacı, Menderes döneminde uygulanan stratejilerin Atatürk ilke ve inkılaplarıyla ne ölçüde örtüştüğünü ya da onlardan ne derece sapma gösterdiğini analiz etmektir. Adnan Menderes’in Atatürkçülük anlayışına yönelik söylem ve uygulamalarını, dönemin siyasal gelişmeleri ve akademik literatür ışığında kapsamlı biçimde incelemektedir. Literatürde Adnan Menderes dönemi ağırlıklı olarak ekonomik kalkınma, siyasi dönüşümler ve demokratikleşme-otoriterleşme tartışmaları ekseninde incelenmiştir. Ancak Menderes’in Atatürkçülük düşüncesine yaklaşımı, çoğu çalışmada yalnızca belirli olaylar veya söylemler bağlamında yüzeysel biçimde ele alınmış; Atatürkçülük anlayışı yönelik sistemli ve kapsamlı bir analiz büyük ölçüde ihmal edilmiştir. Bu durum, Menderes döneminin Atatürkçülük bağlamında derinlemesine anlaşılmasını güçleştirmektedir. Oysa Atatürkçülük, Cumhuriyet rejiminin temel ideolojik dayanaklarından biri olması bakımından, bu dönemdeki siyasal pratiklerle birlikte değerlendirilmesi gereken bir çerçevedir. Bu çalışma, literatürdeki bu boşluğu doldurmayı amaçlamakta; Menderes’in Atatürk ilkelerine yönelik tutumunu, dönemin koşulları bağlamında yeniden yorumlayarak analiz etmektedir. Araştırma, literatür taraması yöntemiyle gerçekleştirilmiş ve farklı akademik yaklaşımlar karşılaştırmalı biçimde ele alınmıştır.This thesis examines the relationship between the Democratic Party government under Adnan Menderes (1950-1960) and the Kemalist ideology from a multifaceted and comparative perspective. The aim is to analyze the extent to which the policies implemented during Menderes' era aligned with or diverged from Atatürk’s principles and reforms. It provides a comprehensive investigation of Menderes’ discourse and practices regarding Kemalism in the context of political developments and academic literature of the period. Existing literature primarily focuses on economic development, political transformations, and the debates surrounding democratization and authoritarianism during Menderes’ tenure. However, Menderes’ approach to Kemalism has mostly been addressed superficially and in relation to specific events or speeches, with a systematic and thorough analysis of adherence to Atatürk’s principles largely overlooked. This gap complicates a deep understanding of the Menderes era within the framework of Kemalism. Given that Kemalism constitutes one of the foundational ideological pillars of the Republic, it is essential to evaluate this period’s political practices alongside it. This study aims to fill this lacuna by reinterpreting Menderes’ stance toward Atatürk’s principles within the historical context. The research is conducted through a literature review method and comparatively examines various academic perspectives.