Bütçe açıkları ile enflasyon arasındaki ilişkinin analizi

Abstract

Bütçe açıklarının ülkelerin makroekonomik değişkenleri üzerindeki etkisi yadsınamaz bir gerçektir. Bütçe açıklarının oluşumuna etki eden faktörler; askeri nedenler, büyüme, politikalarının etkisi, dış nedenler, dönemsel, ekonomik krizler, doğal afetler ve savaşlar, finansal ekonomik nedenler, faiz oranlarının etkisi, kamu harcamalarının gelirden fazla olması, kamu sektörünün genişlemesi, kayıt dışı ekonomi, KİT kayıpları, konjonktürel mali disiplinsizlik ve gelir yönetiminin verimsizliği, parasal nedenler, politik nedenler, siyasi tercih olarak bütçe açığı, sosyal harcamalardaki artış, sosyal nedenler ve nüfus artışı, sübvansiyonlar, piyasa finansmanı, yapısal ve kurumsal gibi nedenlerdir. Bütçe açıkları sorunu görülen ekonomilerde bütçe açıklarının fiyatlar genel seviyesi üzerine etkisi son yıllarda pek çok araştırmaya konu olmuştur. Genel bir ifade ile dengeli bütçe, ekonomik büyüme, finansal istikrar, düşük faiz oranları ve döviz kurları gibi kavramlar fiyat istikrarının sağlanmasıyla oluşmaktadır. Son yıllarda ülkelerin uyguladığı ekonomi politikalarının sonucu karşısında ortaya çıkan bütçe açıkları, hazinelerin bütçe açıklarını nasıl para basarak ya da yurt içi ve yurt dışından borçlanma yoluyla finanse ettiğini ortaya koymuştur. Ancak para basarak elde edilen finansman yöntemi ekonomide enflasyon oluşmasına sebep olmuştur. Türkiye’de 2006-2024 yılları arasında analiz edilen bütçe açıklarının finansman yöntemi olarak iç ve dış borçlanma seçildiği görülmektedir. Devam etmekte olan bütçe açıkları daha fazla iç ve dış borçlanma gereksinimi doğurmuş ve beraberinde bütçe dengesizlikleri, enflasyonda artışa, refah düzeylerinde düşüşe bunun beraberinde ilerleyen dönemlerde ekonomik krizlere yol açmasına sebep olmuştur. Buna göre; merkez bankasının temel amacı olarak bilinen fiyat istikrarını sağlamak için maliye politikası ile para politikasının koordine edilerek tutarlı bir politika oluşturulması gerekmektedir. Bu çerçevede, bütçe disiplini sağlansa dahi, para politikasındaki gevşeklik ve eşgüdümsüz para ve maliye politikaları nedeniyle fiyatlar genel düzeyi yüksek seviyelerde kalabilecektir. Bu durumda, fiyatlar genel seviyesini yeniden düşürmek daha da maliyetli olabilir.The effect of budget deficits on the macroeconomic variables of countries is an undeniable fact. The factors affecting the formation of budget deficits are; military reasons, growth, the effect of policies, external reasons, periodic, economic crises, natural disasters and wars, financial economic reasons, the effect of interest rates, public expenditures being more than income, the expansion of the public sector, the informal economy, losses of state-owned enterprises, cyclical financial indiscipline and inefficiency of income management, monetary reasons, political reasons, budget deficit as a political choice, increase in social expenditures, social reasons and population growth, subsidies, market financing, structural and institutional reasons. The effect of budget deficits on the general price level in economies experiencing budget deficits has been the subject of many studies in recent years. In general terms, concepts such as balanced budget, economic growth, financial stability, low interest rates and exchange rates are formed by ensuring price stability. The budget deficits that have emerged as a result of the economic policies implemented by countries in recent years have revealed how treasuries finance budget deficits by printing money or borrowing from domestic and foreign countries. However, the financing method obtained by printing money has caused inflation in the economy. It is seen that domestic and foreign borrowing was chosen as the financing method of budget deficits analyzed between 2006-2024 in Turkey. The ongoing budget deficits have created the need for more domestic and foreign borrowing and have caused budget imbalances, an increase in inflation, a decrease in welfare levels, and economic crises in the following periods. Accordingly; In order to ensure price stability, which is known as the main objective of the central bank, a consistent policy should be created by coordinating fiscal policy and monetary policy. In this context, even if budget discipline is achieved, the general level of prices may remain at high levels due to the looseness in monetary policy and uncoordinated monetary and fiscal policies. In this case, reducing the general level of prices again may be even more costly.