Muhasebe meslek mensuplarının davranışsal değişkenlerinin vergileme sürecindeki tutumları üzerine etkisini belirlemeye yönelik Bilecik ilinde bir araştırma

Abstract

Vergi, hiç şüphesiz devletin gelir kaynaklarının en önemlisidir. Bu öneminden dolayı vergilendirme süreci kamu idaresinin üzerinde hassasiyetle durduğu konuların başında gelmektedir. Türkiye’de mevcut vergileme sistemine göre mükelleflerin vergi beyanları yasal düzenlemeler çerçevesinde muhasebe meslek mensupları tarafından gerçekleştirilmektedir. Ancak, muhasebe meslek mensuplarının mükellefleriyle olan ilişkilerinin ve buna bağlı davranışsal eğilimlerin vergi uyumunu etkileyebileceği düşünülebilir. Bu çalışmanın temel amacı, muhasebe meslek mensuplarının mükellefleriyle olan ilişkilerine bağlı davranışsal değişkenlerinin vergilendirme sürecindeki tutumları üzerine etkisinin araştırılmasıdır. Çalışmada ayrıca muhasebe meslek mensuplarının demografik özelliklerine göre, davranışsal değişkenlikleri ve vergi uyumları arasındaki farklılıkların belirlenmesi de amaçlanmıştır. Bu amaçlar doğrultusunda Bilecik ilinde faaliyet gösteren muhasebe meslek mensupları üzerinde anket uygulaması gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonucunda muhasebe meslek mensuplarının davranışsal değişkenlerini ortaya koyan beş faktör, vergiye karşı tutumunu ortaya koyan tek faktör tespit edilmiştir. Bu faktörler sırasıyla; olumlu iletişim, ortak özellik, öfke, etkililik, itimat ve vergi uyumu olarak isimlendirilmiştir. Yapılan istatistiki analizler sonucunda, “olumlu iletişim” ve “öfke” davranışsal değişkenlerinin vergi uyumu üzerinde pozitif yönlü ve anlamlı bir etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, meslek mensuplarının sahip olduğu mükellef sayısının vergi uyumuna olumsuz yönde etkisinin olduğu belirlenmiştir.

Taxes are undoubtedly the most important source of income for the state. The taxation process is one of the issues that the public administration focuses on sensitively due to its importance. According to the current taxation system in Turkey, the tax returns of taxpayers are prepared by professional accountants within the framework of legal regulations. However, it can be thought that the relationship of professional accountants with their taxpayers and related behavioral tendencies may affect tax compliance. The main purpose of this study is to elicit the effects of behavioral variables related to the relationship of professional accountants with their taxpayers on their attitudes toward the taxation process. The study also aimed to determine the differences between behavioral variability and tax compliance according to the demographic characteristics of professional accountants. In order to achieve this aim, a survey was conducted on professional accountants operating in Bilecik province in Turkey. According to the results, five factors eliciting the behavioral variables of accounting professionals and the only factor revealing their attitudes towards tax were determined. These factors are positive communication, partnership, anger, effectiveness, trust, and tax compliance. The results obtained from the statistical analysis show that the “positive communication” and “anger” behavior variables have a positive and significant effect on tax compliance, while the number of taxpayers owned by the profession negatively affects tax compliance.