Kümeleme Analizi ile Finansal Okuryazarlık ve İrrasyonel Satın Alma Davranışlarına Yönelik Bir Araştırma

Abstract

Tüketici davranışı literatüründe plansız ve kompülsif satın alma davranışları farklı değişkenler üzerinden çokça çalışılmış ancak özellikle finansal okuryazarlık ve A-B tipi kişilik tipolojileri açısından yeteri kadar irdelenmemiştir. Bu çalışmada plansız ve kompülsif satın alma davranışları açısından kümeleme analizi ile kuşaklar ve finansal okuryazarlık açısından pazar bölümü yapılmaya çalışılmıştır. Bulgulardan hareketle birinci kümede yer alan tüketiciler güçlü şekilde plansız ve kompülsif satın alma davranışı göstermedikleri, çoğunlukla X ve Z kuşaklarından oluştukları görülmektedir. Bunun yanında bu kümedeki kişilerin finansal okuryazarlık düzeyleri ise ortalamanın üzerindedir. İkinci kümede yer alan bireyler plansız satın alma davranışı göstermek konusunda kararsız, kompülsif satın alma davranışı ile ilgili ise isteksizdir. Bu davranışın nedenleri irdelendiğinde bu gruptaki kişilerin B tipi kişilik özellikleri sergilemeleri ve orta düzeyde finansal okuryazarlık düzeyine sahip olmaları gösterilebilir. Üçüncü grupta yer alan bireylerin A tipi kişilik tipolojisine göre ayrıştıkları görülmekte ve Y kuşağının oluşturduğu bir küme karşımıza çıkmaktadır. Yine bu gruptaki kişilerin de orta düzey finansal okuryazarlığa sahip oldukları görülmektedir. Dördüncü kümede yer alan kişiler Y kuşağında doğanlardan oluşmaktadır. Bu gruptaki kişilerin nispeten yüksek seviyede finansal okuryazarlık derecesine sahip oldukları söylenebilir. Kümeleme analizi sonuçlarına göre grupları birbiri ile karşılaştırdığımızda düşük finansal okuryazarlığa sahip bireylerin kompülsif satın alma davranışına daha yatkın oldukları sonucu çıkarılabilir. Bireyler finansal okuryazarlık seviyelerine göre plansız satın alma davranışları bakımından ayrışmamaktadırlar.