BEKLENEN BÜYÜK MARMARA DEPREMİNİN GEMLİK İLÇESİ ÜZERİNDEKİ OLASI ETKİLERİNİN İNCELENMESİ (BURSA, TÜRKİYE)

Abstract

Türkiye’nin en aktif ve tehlikeli fay hatlarından biri olan Kuzey Anadolu Fay Hattı üzerinde konumlanan Gemlik ilçesi, Marmara Denizi çevresinde beklenen büyük bir depremin etkilerine açık, yüksek riskli yerleşim alanlarından biridir. Bu çalışmanın temel amacı, Gemlik ilçesinin mahalle düzeyinde zemin yapısı, yapı kalitesi, bina yaşı, demografik yapı, sosyal kırılganlık düzeyi ve afet müdahale kapasitesi gibi çok boyutlu parametreler doğrultusunda olası bir Marmara Depremi senaryosuna karşı taşıdığı kırılganlığı kapsamlı şekilde değerlendirmektir. Araştırma sürecinde Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Bursa Büyükşehir Belediyesi ve Gemlik Belediyesi gibi resmi kurumlardan elde edilen güncel veriler analiz edilmiştir. Mahalle bazında gerçekleştirilen bu analiz, nüfus yoğunluğu, yapı stoğu, yaş dağılımı ve sosyal hassasiyetler gibi değişkenler temelinde risk dağılımını ortaya koymaktadır. Elde edilen bulgular, özellikle zemini zayıf, yapı stoku eski ve kırılgan nüfus oranı yüksek olan mahallelerin ciddi ölçüde risk altında olduğunu göstermektedir. Ayrıca, sağlık hizmetlerine ve acil müdahale altyapısına erişimi kısıtlı olan mahallelerde bu riskin daha da arttığı tespit edilmiştir. Bu değerlendirme, Gemlik’in afetlere karşı dirençli hale getirilmesi için atılması gereken adımların belirlenmesine katkı sunmayı hedeflemektedir. Kentsel dönüşüm projelerinin risk düzeyine göre önceliklendirilmesi, afet farkındalığını artırıcı eğitim faaliyetlerinin yaygınlaştırılması ve müdahale kapasitesinin yerel düzeyde güçlendirilmesi önerilmektedir. Çalışma, yerel yöneticilere, planlamacılara ve afet yönetimi aktörlerine rehberlik edecek bilimsel bir çerçeve sunmaktadır.

Located on the North Anatolian Fault Zone, one of the most seismically active regions in Turkey, the district of Gemlik is considered among the high-risk settlement areas in the event of a major earthquake expected to occur in the Sea of Marmara. The aim of this study is to evaluate the vulnerability of Gemlik district at the neighborhood scale through a multidimensional analysis based on parameters such as soil characteristics, building quality, demographic structure, and emergency response capacity. Within this framework, data obtained from official institutions such as the Disaster and Emergency Management Authority (AFAD), Turkish Statistical Institute (TUIK), and the Gemlik Municipality were utilized in the neighborhood-based analysis. During the analysis, factors such as population distribution, age dependency ratios, the age and structural quality of buildings were taken into consideration. Particular emphasis was placed on neighborhoods with high soil liquefaction risk and steep topography, where the earthquake hazard is likely to be more severe. The findings indicate that neighborhoods with weak soil conditions, an aging building stock, and a high concentration of elderly residents exhibit significant vulnerability. Furthermore, it was observed that areas with limited access to healthcare services and emergency response infrastructure are exposed to even greater levels of risk. This study aims to provide local governments with a strategic perspective on the spatial distribution of disaster risks, and to offer guidance for the development of urban transformation policies, disaster preparedness training, and the enhancement of emergency intervention infrastructure. The findings are expected to contribute to the creation of more resilient urban environments