Vergilemede eşitlik ilkesinin Anayasa Mahkemesi kararları çerçevesinde analizi

Abstract

Vergilemeye ilişkin ilkelerin dayanağını Anayasa’nın 73. maddesi oluşturmaktadır. Ancak vergi sadece son yüzyılda var olan bir kavram değildir. Vergilerin ortaya çıkışı tarihsel olarak oldukça eski dönemlere dayanmaktadır. Nitekim küçük bir topluluk bile olsa kamuya ilişkin ortak giderlerin varlığı her zaman söz konusudur. Bu ortak giderlerin karşılanma biçimi, kabilelerden beyliklere, devletlere ve imparatorluklara kadar uzanan süreçte kurumsal bir dönüşüm geçirmiştir. Bu süreçte genelde temeli ağır yüklü, eşit olmayan ve adaletsiz vergilemeye dayanan bir takım ayaklanmalar ile yönetimlere karşı demokratik sınırlandırmalar başlatılmıştır. Anayasal hareketler geliştikçe buna bağlı olarak vergi hukuku da gelişmiştir. Vergi kanunları oluşturulurken yasa koyucuların dikkate alması gereken vergileme ilkeleri temel hak ve özgürlüklerin de bir tezahürü olmalıdır. Bu ilkeler ise klasik ilkeler ve modern ilkeler olarak ayrılmaktadır. Çalışmada, Anayasa’nın genel olan, hukuk devleti, sosyal devlet ve hukuki güvenlik ilkeleri ve vergi ile ilgili olan 73. maddesine dayanan vergilendirme ilkeleri açıklanacaktır. Bu çalışmanın amacı Anayasa Mahkemesinin verdiği kararlarda vergilerde eşitlik ilkesinin nasıl ele alındığının incelenmesidir. Birinci bölümde vergilerin anayasal temellere dayanmasının tarihsel süreci, ikinci bölümde Anayasa’nın genel ilkeleri ile anayasal temellere dayanan vergilendirme ilkeleri, üçüncü bölümde ise genel olarak yargı sisteminden bahsedilecek, Anayasa Mahkemesinin kuruluş ve işleyişi ele alınacaktır. Akabinde kamu yararı kavramı ve eşitlik ilkesi çerçevesinde mahkemenin verdiği kararlar incelenecektir.

The basis of the principles regarding taxation is article 73 of the constitution. However, tax is not a concept that has existed only in the last century. The birth of taxes dates back to much older times. Indeed, even if it is a small community, there are always common public expenses. The way of meeting these common expenses has undergone many evolutionary processes from tribes to principalities, states and empires. In this process, democratic constraints on governments were initiated by a number of uprisings, usually based on heavy, unequal and unfair taxation. As constitutional movements developed, tax law developed accordingly. The principles of taxation that legislators should take into account when formulating tax laws are divided into classical principles and modern principles as a manifestation of fundamental rights and freedoms. In this study, the principles of taxation based on the general principles of, rule of law, social state and legal security and the 73rd article of the Constitution, which is related to taxes, will be explained. The aim of this study is to analyze how the principle of equality in tax is addressed in the decisions of the Constitutional Court. In the first part, the historical process of the constitutional basis of taxes will be discussed; in the second part, the general principles of the Constitution and the principles of taxation based on constitutional basis will be discussed; in the third part, the judicial system in general will be discussed and the establishment and functioning of the Constitutional Court will be discussed. Subsequently, the decisions of the court will be examined within the framework of the cencept of public interest and the principle of equality.