Ar-Ge harcamaları, ekonomik büyüme ve dış ticaret ilişkisinin analizi: Türkiye Örneği

Abstract

Son birkaç on yılda dünya ekonomisini etkileyen küreselleşme, uluslararası ticaretin, sermaye akışlarının, teknoloji transferinin ve bilgi paylaşımının hızlandığı bir süreç olarak öne çıkmaktadır. Bu süreç, ulusal ekonomilerin daha fazla entegre olmasına, uluslararası rekabetin artmasına ve inovasyonun teşvik edilmesine zemin hazırlamıştır. Gelişmekte olan ülkeler ise küreselleşmenin sunduğu fırsatları değerlendirerek ekonomik kalkınmalarını desteklemek amacıyla AR-GE yatırımlarını artırmış ve ticaret hacmini büyütmek için daha liberal dış ticaret politikaları benimsemişlerdir. Ekonomik büyüme, bir ülkenin refah seviyesinin artması için kritik bir faktörken, dış ticaret, üretim kapasitesini artırma ve küresel pazarlara açılma açısından büyük bir öneme sahiptir. AR-GE harcamaları ise yenilikçilik ve teknolojik ilerlemenin itici gücüdür ve sürdürülebilir ekonomik büyümeye katkı sağlamaktadır. Bu unsurlar, ülkelerin rekabet gücünü, inovasyon kapasitesini ve sürdürülebilir kalkınma potansiyelini belirleyen önemli faktörlerdir. Bu çerçevede, bu çalışmanın amacı, Türkiye’de AR&GE harcamaları, ekonomik büyüme dış ticaret arasındaki nedensellik ilişkilerini tespit etmektir. Bu amaçla 1996 – 2021 dönemini kapsayan veriler kullanılmış ve Yönlendirilmiş Döngüsüz Graflar (DAGs) analizi ile bu değişkenler arasındaki tümevarımsal nedensel çıkarım şablonları tespit edilmiştir. Elde edilen DAG şablonları, ekonomik büyümenin AR&GE harcamalarını doğrudan etkilediğini ve bu harcamaların da dış ticaret hacmi üzerinde doğrudan bir etkisi olduğunu göstermektedir. Çalışmadan elde edilen bulgular, ayrıca, yurtiçi sabit sermaye yatırımlarının AR&GE harcamalarının doğrudan bir nedeni olduğunu ortaya koymaktadır.

Globalization, which has shaped the world economy in recent decades, stands out as a process that accelerates international trade, capital flows between countries, technology transfer, and the flow of information. This process has inevitably led to greater integration of national economies, increased international competition, and the promotion of innovative activities. Developing countries have also increased their R&D (Research and Development) investments to support their economic development and have sought to expand their trade volume through more liberal trade policies. Economic growth plays a critical role in improving a country's welfare, while foreign trade is of great importance in increasing production capacity and gaining access to international markets. R&D expenditures form the backbone of innovation and technological progress, contributing to the sustainability of economic growth. In other words, these factors are crucial in determining a country's competitiveness, innovation capacity, and potential for sustainable development. In this context, the aim of this study is to identify the causal relationships between R&D expenditures, economic growth and foreign trade in Turkiye. For this purpose, we employ data covering the period 1996-2021 and identify inductive causal inference schemes between these variables through Directed Acyclic Graphs (DAGs) analysis. The obtained DAG patterns show that economic growth directly affects R&D expenditures and these expenditures have a direct impact on the volume of foreign trade. The findings of the study also reveal that domestic fixed capital investments are a direct cause of R&D expenditures.