TÜRKİYE-ERMENİSTAN İLİŞKİLERİNİ NEGATİF YÖNDE ETKİLEYEN FAKTÖRLER: DAĞLIK KARABAĞ ÖRNEĞİ

Abstract

Türkler ve Ermeniler yüzyıllardır bir arada yaşama kültürüne sahip oldukları halde milliyetçilik olgusunun etkisiyle birbirlerinden uzaklaşmaya başlamış, Birinci Dünya Savaşı esnasında yaşananlar ise iki topluluğun arasına kapanmayacak yaralar açmıştır. Ermenilerin Sovyet uydusu haline gelmeleriyle birlikte iki ülke Soğuk Savaş yıllarında farklı bloklarda yer almış ve uzun yıllar birbirleriyle temas kurmamıştır. 1990’larda uluslararası sistem yeniden şekillenirken iki ülke için de ilişkileri geliştirme fırsatı doğmuştur. Ancak bu süreçte de taraflar arasında istenilen ivme tam olarak yakalanamamıştır. Bunda ilişkilerin geliştirilmesini engelleyen faktörlerin etkisi büyüktür. Ermenilerin 1915 yılında gerçekleşen tehcirden “soykırım” diye söz etmeleri, bu konuyu siyasallaştırmaları ve Azerbaycan’a ait olan Dağlık Karabağ bölgesini işgal etmeleri, Türkiye-Ermenistan ilişkilerinin gelişmesini engelleyen önemli faktörlerdir. Bu konular sadece 1990’larda değil, 2000’li yıllarda da iki ülkenin aralarındaki sınırı açmasını ve siyasal ve ekonomik ilişki kurmasını engellemiştir. Bu çalışmanın amacı diğer faktörleri de göz önünde bulundurarak, özellikle Türkiye’nin Azerbaycan ile olan ilişkilerinin ve Dağlık Karabağ çatışmasında Azerilere verdiği desteğin, Ermenistan ile olan ilişkisini nasıl etkilediğini ortaya koymaktır. Çalışmada üç ülke bürokratlarının açıklamalarına ve taraflar arasında yapılan anlaşma ve protokollere bakılmıştır. Çalışmanın vardığı sonuç, Dağlık Karabağ sorununun ve Türkiye-Azerbaycan siyasal ilişkilerinin geliştirilmeye çalışılmasının her defasında Türkiye-Ermenistan ilişkilerini olumsuz yönde etkilediğidir.

Although Turks and Armenians have had the culture of living together for centuries, they started to distance themselves from each other due to the phenomenon of nationalism, and what happened during the First World War caused wounds that would not be closed between the two communities. When the Armenians became Soviet satellite, the two countries took part in different blocks during the Cold War years and did not contact each other for many years. While the international system was reshaping in the 1990s, there was an opportunity to develop relations between two countries. However, in this process, the desired momentum between the parties could not be fully achieved. The factors that prevent the development of relationships have a great effect on this. Because of the Armenians mentioning the 1915 deportations as “genocide”, politicizing this issue and the invasion of the Nagorno-Karabakh which belongs to Azerbaijan are important factors that impede the development of Turkey-Armenia relations. These issues prevented the two countries from opening their borders and establishing political and economic relations not only in the 1990s but also in the 2000s. The aim of this study is to demonstrate how Turkey-Azerbaijan relations and Turkey’s support to Azerbaijan in Nagorno-Karabakh conflict affects its relations with Armenia by taking into consideration of other factors. In the study, the statements of the bureaucrats of the three countries and the agreements and protocols made between the parties were examined. The study's conclusion was that the Nagorno-Karabakh co