Türkiye'de atık yönetimi uygulamaları ve atıklardan enerji üretimi (Kocaeli-İzaydaş örneği)

Abstract

Günümüzde katı atıklar dünyada ve Türkiye'de büyük sorun haline gelmeye başlamıştır. Bu tez çalışmasında katı atık ve atıklardan enerji üretimi konusu Kocaeli (İZAYDAŞ) örneğiyle birlikte incelenirken, dünyadan örneklerle Türkiye'de katı atık kavramı ve katı atık yönetimi uygulamaları da incelenmiştir. Çalışma, dört bölümden oluşmaktadır: Birinci bölümde araştırmanın amacı, araştırma alanı olan Kocaeli' nin coğrafi konumu, fiziki ve beşeri özellikleri, tezin yazımında kullanılan veri ve yöntem ile alan ve konu ile ilgili literatür taraması anlatılmıştır. Bu çalışmada Türkiye'de ve Kocaeli' de katı atıkların durumunu, katı atıkların ülkemize çevresel ve ekonomik etkisini, katı atıklardan enerji üretimi ve bertaraf tesislerinin durumuyla birlikte katı atıkların İZAYDAŞ örneğinde nasıl azaltılabileceğini ve değerlendirilebileceğini göstermek amaçlanmaktadır. Nüfus yoğunluğu, tüketim ve sanayi faaliyetleri ile birlikte katı atıkların yaygın olduğu Kocaeli, örneklem olarak seçilmiştir. Ağırlıklı olarak literatür taraması ile birlikte saha araştırması da yapılmış ve İZAYDAŞ yetkilileriyle görüşmeler yapılarak istatistiksel bilgiler tablo ve grafik haline getirilerek kullanılmıştır. İkinci bölümdeki kavramsal çerçeve kısmında; çevre, çevre kirliliği ve nedenleri, atık, katı atık ve çeşitleri, sürdürülebilir kalkınma, entegre atık yönetimi ve uygulama seçenekleri anlatılmıştır. Üçüncü bölümde ise bulgular ve değerlendirme kısmı gelmektedir. Bu bölümde Türkiye'de katı atıklar, belediye atıkları, katı atıkların sınıflandırılması, katı atıklardan enerji üretimi, Kocaeli' de katı atıklar ve katı atıklardan enerji üretimi ve son olarak dördüncü bölümde İZAYDAŞ örneğinde katı atıklar ve katı atıkların bertarafı anlatılmıştır. Türkiye' deki katı atık karakterizasyonu ile Kocaeli' deki katı atık karakterizasyonu benzerlikler göstermektedir. Bu karakterizasyonda katı atıkların en büyük kısmını mutfak atıkları oluşturmaktadır. Diğer yanabilen sınıfına giren kumaş, ayakkabı, çocuk bezi, çanta gibi katı atıklar da oldukça fazla yer kaplamaktadır. Kış mevsiminde ise kül ve cüruf atıkları artış göstermektedir. 2018 yılında kişi başına düşen katı atık miktarı Türkiye' de ve Kocaeli' de de günde ortalama 1.2 kg' ye yaklaşmaktadır. Türkiye' de atıkları depolama ve bertaraf yetkisi, yerel yönetimlere verilmiştir. Vahşi depolama ise yasaktır. Ancak yerel yönetimlerin ulaşamadığı küçük yerleşmelerde hala vahşi depolama yapılmaktadır. Düzenli depolama, yakma, biyogaz, biyometanizasyon, LFG gibi bertaraf yöntemleri Türkiye' de yaygınlaşmaya devam etmektedir. Kocaeli' de 2018 yılı itibari ile 195 adet atık işleme tesisi bulunmaktadır. Kocaeli' de 95 adet tehlikesiz atık geri kazanım tesisi, 60 adet lisanslı ambalaj atığı toplama ayırma tesisi ve geri kazanım tesisi ve 29 adet de tehlikeli atık geri kazanım tesisi bulunmaktadır. Bu tesislerden en önemlisi Türkiye'nin ilk katı atık bertaraf tesisi olan İZAYDAŞ' tır. Bu tesis Türkiye'de kurulan diğer bertaraf tesislerine öncü olmuştur. Dördüncü bölümde ise İZAYDAŞ ve faaliyetlerine ayrıntılı olarak yer verilmiştir.

Today, solid waste has started to become a big problem in the World and Turkey. In this thesis, while the subject of energy production from solid waste and wastes is examined together with the example of Kocaeli (İZAYDAŞ), the concept of solid waste and solid waste management practices in Turkey, with examples from world, have been studied. The study consists of four chapters: In the first chapter, the purpose of this search, the geographics location of Kocaeli, the physical and human characteristics of this search area, the data and method used in the writing of the thesis, and the literatüre review related to the subject and the subject are explained. This thesis aimed; state of solid waste in Kocaeli and Turkey, environmental and economic impact of solid wastes on our country, how solid wastes can be reduced and evaluated in the case of İZAYDAŞ together with the production of energy from solid wastes and the status of disposal facilities. Kocaeli, where solid wastes are widespread, together with the population consumption, consumption and industrial site, was selected as the sample. Along with the literature review, field research was also conducted, and the statistical information was used in tables and graphics by making interviews with İZAYDAŞ officials. In the conceptual framework part of second chapter; the concept, the environment, environmental pollution and it scauses, waste, solid waste and it stypes, sustainable development, integrated waste management and application options are explained. In the third part, the finding sand evaluation section are presented. In this section solid wastes in Turkey , municipal waste, classification of solid waste, energy production from solid waste, production of energy from solid waste and solid waste in Kocaeli and finally in the fourth part instance of İZAYDAŞ, solid wastes and disposal of solid wastes are explained. Turkey's characterization of the solid waste by Kocaeli where in the solid waste has similarities. In this characterization, most of the solid wastes are kitchen wastes. Solid wastes such as fabrics, shoes, diapers, and bags, which are in other flammable class, also take up a lot of space. In the winter season, ash and slag wastes increase. The amount of solid waste per capita in 2018 in Turkey and Kocaeli at a mean of 1.2 kg per day 'approximates. Turkey's waste storage and disposal authority is given to local governments. Wild storage is prohibited. However, wild storage is still carried out in small settlements that cannot be reached by local governments. Landfill, incineration, biogas, disposal methods, such as LFG Turkey 'continues to be widespread. There are 195 waste processing facilities in Kocaeli as of 2018. There are 95 non-hazardous waste recovery facilities, 60 licensed packaging waste collection and recovery facilities and 29 hazardous waste recovery facilities in Kocaeli. The most important of these are Turkey's first solid waste disposal facility İZAYDAŞ. This property has been leading to other disposal facilities established in Turkey. In the fourth chapter, İZAYDAŞ and its activities are given in detail.