Türkiye ve Avrupa Birliğinde yenilenebilir enerji kullanımı ve beşeri sermayenin ekonomik büyümeye etkilerinin arda ve Toda Yamamoto testleri ile analizi

Abstract

Sanayi devrimi sonrasında ulusların refah düzeyini sürekli artırmak için ekonomik büyümeyi artırmanın yolları aranmıştır. Üretim ve tüketim faaliyetini sürekli artırmak için en önemli girdi kaynağı olarak da doğal kaynaklar özellikle de fosil yakıt tüketimi dünya çapında katlanarak artmıştır. Bugün gelinen noktada çevresel sorunları engellemek için alternatif enerji kaynaklarına yönelimin etkisiyle yenilenebilir enerji üretimi ve kullanımının etkileri araştırılmaktadır. Bununla birlikte toplumların refah artışında beşerî sermayenin önemi gittikçe artmaktadır. Buradan hareketle bu çalışmada yenilenebilir enerji kullanımı, beşerî sermaye ve bunlara ek olarak ticari açıklık değişkenlerinin Türkiye ve Avrupa Birliği içerisinde Kişi Başına Düşen Hasılanın artışına etkisi ARDL eş bütünleşme testi ve Toda-Yamamoto Nedensellik Testleri ile araştırılmaktadır. Test bulgularına göre kısa ve uzun dönemde yenilenebilir enerji kullanımı Avrupa Birliği için negatif etki yaratırken, Türkiye’de anlamlı etkilere sahip değildir. Beşerî sermaye değişkeni ise Avrupa Birliği ülkelerinde kısa ve uzun dönemde pozitif etkiye sahipken Türkiye’de sadece kısa dönemde pozitif etki yaratmaktadır. Dışa açıklık ise Avrupa Birliği’nde kısa dönemde etkileri farklılaşırken, Türkiye’de kısa dönemde pozitif etkilere sahiptir. Bunun yanı sıra Toda- Yamamoto nedensellik testlerinde de söz konusu değişkenlerin kişi başına düşen hasıla değişkenine anlamlı nedensel etkileri Avrupa Birliği içerisinde beşerî sermaye ve ticari açıklık için tespit edilirken, Türkiye için tespit edilememiştir.Following the Industrial Revolution, methods to enhance economic growth were pursued to perpetuate nations' welfare standards. To perpetually enhance production and consumption activities, the utilization of natural resources, particularly fossil fuels, has surged enormously worldwide as the primary input source. The impact of the transition to alternative energy sources to mitigate environmental issues is being examined in relation to renewable energy production and utilization. Nonetheless, the significance of human capital in enhancing societal welfare is growing. This study examines the impact of renewable energy utilization, human capital, and trade openness on the growth of Per Capita Income in Turkey and the European Union, employing the ARDL cointegration test and Toda-Yamamoto Causality Tests. The test findings indicate that renewable energy utilization adversely impacts the European Union both in the short and long term, although it does not significantly affect Turkey. The human capital variable exerts a beneficial influence in both the short and long term within European Union nations. In contrast, it demonstrates a positive effect solely in the short term in Turkey. In the European Union, openness yields varying short-term impacts, producing beneficial short-term outcomes in Turkey. The Toda-Yamamoto causality tests revealed substantial causal implications for human capital and trade openness on income per capita inside the European Union, but not for Turkey.