Bilecik Türbeleri ve inanç sistemindeki yeri

Abstract

Bu çalışma esas olarak arşiv kayıtları ve arazi çalışması üzerinden Bilecik türbeleri ve etrafında oluşan inanç sistemini sorgulamaktadır. Öncelikle, Bilecik, tüm ilçe ve köylerindeki türbe tespitleri yapılarak arazi çalışmasına çıkıldı ve türbeler yerinde incelendi. Böylece türbelerde Orta Asya Türk İnanç Sisteminin yoğunlukta olduğu ortaya konulmuştur. Bilecik il sınırlarında bir kısmı Osmanlılardan bir kısmı Milli Mücadele zamanından kalma türbe ve yatırların sayısı oldukça fazladır. Osmanlı kuruluş döneminin önemli şahıslarından olan Ertuğrul Gazi, Şeyh Edebali, Dursun Fakih, Kumral Abdal, Abdullah Mihal Gazi ve İsa Sofi’nin Türbeleri Bilecik il sınırları içerisinde yer almaktadır. Ayrıca Milli Mücadele’de önemli görev ve vazifeler üstlenmiş olan Şehit Bilecik Müftüsü Mehmet Nuri Efendi’nin Türbesi de bu coğrafyada bulunmaktadır. Bilecik türbeleri etrafında oluşan dini uygulamalar hakkında da yerel halk ile kapsamlı sözlü mülakatlar yapıldı. Bilecik türbeleri bu anlamda oldukça gelişmiş ve halkın türbelerden bazı inançsal beklentileri oluşmuştur. Ancak etrafında dini uygulamalar oluşan türbeler olduğu gibi pekte bu uygulamaların gelişmediği türbelerde bulunmaktadır. Genelde bu türbeler devlet görevlilerine ait türbelerdir. Özellikle Harman köyde bulunan Hatip Abdullah Türbesi ve Deresakarı köyünde bulunan Mehmet Nuri Efendi Türbesi’inde bu gibi uygulamalar oluşmamıştır. Oysa kimliği belirsiz olan türbelerde batıl itikatlar daha fazla gelişme göstermiş ve hala devam ettirilmektedir. Türbeler etrafında oluşan dini uygulamalara çalışmada detaylı olarak yer verilmiştir. Bilecik türbeleri arasında mimari değeri olan türbelerin sayısı mimari özelliği bulunmayan türbelere göre daha azdır. Mimari değeri olan türbeler genelde devlet görevlilerine ait türbelerdir. Diğerleri ise başta yatır olup daha sonrasında yerel halkın gayretleri neticesinde üzerine bina inşa edilerek türbe değeri kazanmıştır. Bu bilgilere de çalışmada yer verilmektedir.

This study mainly questions the belief system in and around Bilecik tombs through archival records and fieldwork. First of all, mausoleums in Bilecik and all its districts and villages were identified and fieldwork was started and the mausoleums were examined in situ. Thus, it has been revealed that the Central Asian Turkish belief system is dominant in the tombs. The number of mausoleums and relics, some of which are from the Ottomans and some from the time of the National Struggle, are quite high within the borders of Bilecik. The tombs of Ertuğrul Gazi, Şeyh Edebali, Dursun Fakih, Kumral Abdal, Abdullah Mihal Gazi and İsa Sofi, who were among the important figures of the Ottoman establishment period, are located within the borders of Bilecik province. In addition, the Tomb of Martyr Bilecik Mufti Mehmet Nuri Efendi, who undertook important duties and responsibilities in the National Struggle, is also located in this geography. Comprehensive oral interviews were held with the local people about the religious practices around Bilecik tombs. Bilecik tombs have developed quite a bit in this sense and the people have some religious expectations from the tombs. However, there are shrines around which religious practices are formed, and there are shrines where these practices are not developed. In general, these shrines are shrines belonging to state individuals. Especially in the Hatip Abdullah Tomb in Harman village and Mehmet Nuri Efendi Tomb in Deresakar village, such practices did not occur. However, in the tombs of which the identity is unknown, superstitions have developed more and are still maintained. The religious practices around the tombs are given in detail in the study. The number of tombs with architectural value among Bilecik tombs is less than those without architectural features. These shrines are generally shrines belonging to state individuals. Others were invested in the first place, and then, as a result of the efforts of the local people, a building was built on them and gained the value of a mausoleum. This information is also included in the study.