Değişen kütüphane hizmetleri: Çalışanların uyumu, beklentileri ve iş birliğinin rolü

Abstract

Kütüphaneler, yalnızca bilgiye erişim sağlayan yapılar olmaktan çıkarak; bireylerin sosyo-kültürel, psikolojik ve ekonomik sorunlarıyla temas hâlinde olan, toplumsal dayanışmanın ve kapsayıcılığın kurumsal temsilcileri hâline gelmiştir. Türkiye’de ve dünyada halk ve üniversite kütüphaneleri, her geçen gün daha çeşitli kullanıcı profilleriyle karşılaşmakta; bu durum hem hizmetlerin kapsamını hem de personelin rollerini dönüştürmektedir. Yoksulluk, evsizlik, göç, dijital okuryazarlık eksikliği ve psikososyal sorunlar gibi çok katmanlı ihtiyaçlarla kütüphanelere başvuran bireyler, geleneksel bilgi hizmetlerinin ötesinde destek beklemektedir. Bu bağlamda, kütüphane personelinin yalnızca teknik değil; aynı zamanda sosyal sorumluluk temelli görevler üstlenmesi kaçınılmaz hâle gelmektedir. Bu çalışma, sosyal sorumlu kütüphanecilik anlayışını temel alarak, üniversite ve halk kütüphanelerinde çalışan personelin karşılaştığı yeni kullanıcı grupları ve hizmet ihtiyaçlarını analiz etmektedir. Literatürde sınırlı biçimde ele alınan bu konuya ilişkin özgün katkılar sağlamak amacıyla geliştirilen anket aracılığıyla, personelin eğitim, destek ve iş birliği ihtiyaçları nicel olarak değerlendirilmiştir. Bulgular, halk kütüphanelerinde görev yapan personelin daha yoğun psikososyal taleplerle karşılaştığını ve bu nedenle daha fazla destek ve eğitime gereksinim duyduğunu ortaya koymuştur. Üniversite kütüphanelerinde ise dijital hizmetler, teknolojiye erişim ve akademik destek öne çıkan ihtiyaçlar arasında yer almıştır. Araştırma, kütüphanelerin sosyal değişim karşısında yeniden yapılandırılması gerektiğini, özellikle profesyoneller arası iş birliklerinin artırılmasının hizmet kalitesini yükseltebileceğini göstermektedir. Ek olarak, farklı kütüphane türlerinin hizmet sunduğu kullanıcı gruplarına göre farklılaştığı, buna bağlı olarak da kütüphanelerin yeniden yapılandırılması ve disiplinler arası iş birliğinin güçlendirilmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Bu bağlamda çalışma, kütüphaneciliğin dönüşen rollerine dair özgün katkılar sunmaktadır.

Libraries have evolved from basic information providers to institutional embodiments of social solidarity and inclusiveness, addressing individuals' sociocultural, psychological, and economic issues. Public and university libraries in Turkey and worldwide are facing a progressively diversified customer demographic, altering both the range of services and the functions of their personnel. Individuals seeking assistance from libraries with complex needs, including poverty, homelessness, migration, insufficient computer literacy, and psychosocial challenges, anticipate support that extends beyond conventional information services. In this setting, it is imperative for library personnel to assume both technical and socially responsible duties. This study examines the emerging customer demographics and service requirements faced by personnel in university and public libraries, grounded in the principles of socially responsible librarianship. A survey was created to offer novel insights into an underexplored area, and the training, support, and collaboration requirements of the staff were statistically evaluated. The results indicated that personnel in public libraries encounter heightened psychosocial pressures and hence necessitate increased support and training. University libraries identified digital services, technological access, and academic support as critical needs. The study indicates that libraries must be reorganized in response to social transformation, and that enhanced interprofessional collaboration can elevate service quality. Moreover, it underscores that various library types cater to distinct user groups, necessitating the restructuring of libraries and the enhancement of interdisciplinary collaboration. This study provides distinctive insights into the changing roles of librarianship.